ОТЧЕТ Национального Консультанта Гульмиры Султанбаевой по проведению консультаций с ключевыми партнерами и разработке рекомендаций для работы с целью искоренения детского труда в хлопководстве в Южно-Казахстанской области на примере села «Когалы» в Махтааральском районе
Егеменді, бостандық алған Қазақстан Республикасының білім беру саласында, педагогикалық тәжірибенің мазмұнын жаңарту кезінде, қоғам өмірін жаңартуда, адамның жаңа қоғамға деген көзқарасы, болашақ ұрпақты жан-жақты білімді, мәдениетті, өз мәдениетін, өз тілін, өз халқының тарихын ұмытпауы шарт. Өркениетімізде уақыт пен дамудың басты тәлкегіне ұшырайтын бірден-бір сала – ұлттық өнер, оның ішінде халықтың бай музыкалық мұрасы. Қазақ халқының рухани өміріндегі күрделі де өзіндік ерекшелігі мол жыл мұраның бірі – ән өнері, әншілік дәстүр. Қазақ әндеріндегі философиялық ой тереңдігі үнемі дидактикалық мәселелермен қапсырыла қапталдасқан. Қазақ әндерінің қай жанрын алмасақ та, өнегелі өсиет арқылы, ізгілікті мейірбандыққа, татулық пен бірлікке, адамгершілікке, байсалды мінез — құлыққа, сиқырлы ақылдылыққа насихаттап отырады. Сонымен бірге, қазақ халқының тарихын, өмір сүру тіршілігінің сан қилылығын, қоғамдық қөзқарастарын, ақыл — ойының жиынтығын танытады. Казақ әндерінің дидактикалық, танымдық касиеті негізгі ерекшеліктерін тағы бір қырынан көрсетеді. Казақ халық әндерінің жанрлары да көп. Оларды жүйеге келтірілген жіктемелер де баршылық, атап айтатын болсақ А.В.Затаевич, Б.Г.Ерзакович, Т.Бекқожина, З.Қоспақов, т.б. Заманның жаңа ағымдары дәстүрлі өнерге басқаша талаптар қоятындай. Сонымен қатар әлімсақтан келе жатқан музыкалық қазынаға сызат түсірмей, шашауын шығармай сақтау, тіпті сөйте отыра, оны әлемге паш ету де – ұлттық мәдениетті замана көшінен қалдырмау деген сөз. Жыршылар мен дәстүрлі әншілердің көнеден келе жатқан әндерін табиғи қалпында насихаттап жүргені содан. Бірақ жаңашылдардың дәстүрлі әуендерді музыканың заманауи бағыттарымен үндестіруге талпынатыны да ұлттық мұраны жаңғырту болып табылады. Ғасырдан жалғасып келе жатқан халық әндеріне құлақ салу, халқымыздың қанымен бірге пайда болып, ажырамас серігі болып кеткен ән өнерін оқушыларға яғни, келешек ұрпаққ жеткізу шарт. Оқушының орындаушылық шеберлігімен қатар, көркемдік әдеби оймен, әуендік талғамының да тұрақты өсіп тұруына үнемі назар аударуы, оқушының жан-жақты дамуы, шеберлік деңгейімен адами және рухани байлығының астасып жатуы, музыкаық білімі мен тәрбиесінің негізгі мақсаты екенін білу, және осы тұрғыда арттыруымыз тиіс. Сол себептен «Халық әндерін заманауи әндерге бейімдеу» бағдарламасын құрастырып жасаған болатынмын. Бағдарламаның мақсаты - оқушылардың музыкалық мәдениетін қалыптастыру, халық музыкасы арқылы ақыл-ойы мен дене жағынан дамуды, адамгершілік, тазалық пен өмірге деген көзқарасын қалыптастыру; оқушылардың орындаушылық қабілеті, тұлғаның шығармашылық қабілетін дамыту,оқушылардың музыка өнерінің негізі мен оның өмірімен байланысы жайлы түсінігін жетілдіру, бағдарламаның тақырыптық құрылымында көрсетілген басты мәселелерді, музыкалық, тәжірибелік іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру, музыканы түсініп шығармаларды мәнерлі орындап, орындағанда әуенінiң таза болуы, ырғақты сезіне білу, вокалды – ән айту дағдыларын қалыптастыру мақсатымен қазақ халық әндерін және композиторлардың ән-күйлерін заманауи профессионалды музыкалық шығармалар, жергілікті сазгерлердің ән-күйлері келтіріліп отырып, өзінің өмірінде музыкалық дағдыларын қолдана білетін, өз Отаны – Қазақстан Респуликасын сүйюге және адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу болып табылды. Мiндеттерi: қазақ халқының мәдениетіне қызығушылығын және сыйластық сезіміне тәрбиелеу, музыкалық мәдениеттің негізгі кәсіби жанрларын анықтау және тыңдау, әуезге эмоционалды үн қату қабiлетiн дамыту. Музыкалық мұраға деген қызығушылығын, музыка жайлы, музыкалық алғашқы мәлiметтерге ие болу, практикалық бiлiм, бiлiк, дағдыларды қалыптастыруда тыңдау, ән айту, музыкалық-ритмикалық қозғалыстарға, музыкалық аспаптарда ойнау, импровизациялай бiлуге, яғни музыкалық-шығармашылық компетенттiлiгiн қалыптастыру. Дәстүрлі қазақ музыкасының өткен және қазіргі замандағы халық өмірімен байланысы және оның композиторлық шығармашылығындағы рөлі туралы білім беру. Мұндай музыкалық iс-әрекеттер түрiн бiрiктiрудiң басты шарты қабылдау процесiн дамыту болып табылады. Кезінде халық әндерін ешбір аспапсыз, жалаң дауыспен аттың жалы, түйенің қомында отырып айтты ата-бабаларымыз. Кейіннен домбырамен, сыбызғымен, қобызбен айтты. Ахмет Жұбанов үлкен оркестр құрып, халық әндері оркестрмен де, фортепианомен де орындалды. Ал қазір эстраданың үстемдік құрған заманы. Сондықтан неге бұл заманның да тілімен сөйлемеске?Әнді халыққа жеткізудің жолын іздеу керек. Бізді меңдеп алған эстрада ма? Онда халық әндерін эстрадаға бағыттаңдар. Тек бояуын кетіріп, өңін бұзып алмасаңдар болды дегенді үнемі айтамын. Халық әндерін эстрадаға салып та, фольклорлық ансамбльмен де айтуға болады – деп Рамазан Стамғазиев атамыз да айтқан. Бүгінгі бала – ертеңгі елтұтқа. Ал өнер¬лі бала – белгілі бір мөлшерде қоғамды тәрбиелеуші күш. Қоғамның «тәрбиешілерін» дұрыс тәрбиелеу – бүгінгі күннің басты талабы. Сондықтан балалық шағында сахнаға енді ғана қадам басып жатқан жас бүлдір¬шін¬дер¬ді дұрыс жолға салу арқылы қазақ өнерін сақтап қаламыз деген ойдамын.
